اثر کاربرد کود بیولوژیک بر رشد و عملکرد ارزن پروسو (Panicum miliaceum) در شرایط شور

سابقه و هدف: ارزن یکی از غلات سنتی در نواحی خشک و نیمه خشک مناطق گرمسیری محسوب می‌شود که از تحمل بالایی نسبت به تنش خشکی و شوری برخوردار است. شوری یکی از مهمترین تنش‎های غیر زنده است، کاهش اثرات محدود کننده تنش شوری، تاثیر مثبتی بر تولید محصولات کشاورزی دارد. مواد هیومیکی به عنوان مهم‌ترین و پایدارترین بخش ماده آلـی به طـور مستقیم روی رها‌‌سازی عناصر غذایی، ظرفیت تبادل کاتیونی، آزاد سازی فسفر و مهار فلزات سنگین و سمی نقش اساسی دارند ورمی‌کمپوست نوعی کمپوست تولید شده به کمک کرم‌های خاکی است که در نتیجه تغییر و تحول و هضم بازمانده‌های آلی، ضمن عبور از دستگاه گوارشی این جانوران بوجود می‌آید هدف از اجرای این تحقیق عبارتند از مقایسه تاثیر کود هیومیک گرانوله و ورمی‌کمپوست در افزایش عملکرد ارزن پروسو در شرایط شوری و بررسی تاثیرکاربرد کود اسید هیومیک گرانوله و ورمی‌کمپوست در کاهش اثرات شوری خاک بود. مواد و روش: به منظور بررسی اثر کاربرد کود‌های آلی از قبیل کودهای هیومیکی و ورمی‌کمپوست در بهبود شرایط خاک و اصلاح خاک های شور و همچنین کاهش یا حذف تدیجی مصرف کود های شیمیایی، آزمایش گلدانی در شهر یزد صورت گرفت. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل فاکتور اول شامل شوری با دو سطح (1 و 10دسی زیمنس بر متر)، فاکتور دوم شامل سه سطح (صفر، 2 و 4 درصد وزنی)کود اسید هیومیک و فاکتور سوم شامل سه سطح (صفر، 5 و 10 درصد وزنی) کود ورمی‌کمپوست بودند که بر روی گیاه ارزن پرسو اعمال گردید یافته‌ها: نتایج نشان داد وزن خشک بوته تحت تاثیر درصد اسید هیومیک و ورمی‌کمپوست قرار گرفت. بر طبق نتایج بدست آمده کلروفیل تنها تحت تاثیر اسید هیومیک قرار گرفت و سطح برگ تنها تحت تاثیر ورمی‌کمپوست قرار گرفت. در این آزمایش اثرات متقابل ارتفاع بوته، عملکرد دانه، با ورمی‌کمپوست، شوری و اسید هیومیک معنی‌دار شد. طبق نتایج بدست آمده مصرف ورمی‌کمپوست باعث افزایش وزن خشک بوته شد و بیشترین وزن خشک بوته با مصرف 2 درصد اسید هیومیک بدست آمد. بنابراین به نظر میرسد با کاربرد کودهای آلی میتوان اثرات سوء ناشی از تنش شوری را تعدیل نموده و گیاهان نسبتا مقاوم به شوری را بدون کاهش معنی دار عملکرد کشت نمود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، اسید هیومیک و ورمی‌کمپوست باعث افزایش برخی از ویژگی‌های رشدی در ارزن شد. اثر متقابل اسید هیومیک و ورمی‌کمپوست برعدد اسپد، وزن خشک بوته و عملکرد دانه، اثر معنی دار داشت. همچنین با اعمال تیمار شوری کمترین میزان عملکرد دانه بدست آمد که این امر تاثیر منفی شوری را بر گیاه نشان میدهد. هم زمان با کاربرد تیمار شوری در داخل خاک یون سدیم، فاز تبادلی برخی از کاتیون‌ها را اشغال کرده و غلظت آنها را در محلول خاک افزایش داد! که منجر به دسترسی آسان‌تر و جذب بیشتر آنها توسط گیاه گردید. بنابراین می‌توان از کودهای بیولوژیک به منظور کاهش اثرات ناشی از تنش شوری استفاده نمود